Zonnepanelen en de toekomst

Zonnepanelen algemeen

Er zijn heel veel huishoudens in Nederland, die de laatste jaren een groot aantal zonnepanelen op hun dak gelegd hebben. Dankzij de saldering was dat een heel lucratief, maar nu het beleid sterk wijzigt en er problemen op het stroomnet zijn wordt de keuze voor het aanschaffen van zonnepanelen lastiger. Vooralsnog is het in het algemeen een goede keuze. In dit artikel zetten we wat ontwikkelingen op een rij.

Zonnepanelen leveren de meeste energie op als de zon veel schijnt, dus midden op de dag èn in de zomer. Echter het verbruik van energie is midden op de dag laag, in tegenstelling tot rond 8 en rond 18 uur. Als je een dynamisch stroomcontract hebt dan zijn de tarieven daarom het laagst als je het minste stroom nodig heb, midden op de dag.

Noot. Als de panelen een oostelijke én westelijke oriëntatie hebben, kan de piek op een iets ander tijdstip liggen. Bovendien is de productie zo verdeeld over een langere periode van de dag als zo’n oriëntatie hebben, zodat je eerder profiteert van de ochtendzon en langer van de avondzon. Dat kan op een plat dak, zie foto hieronder, maar ook als jouw daken een oost-westligging hebben.

Zonnepanelen in de toekomst

Lange tijd waren zonnepanelen vrijwel altijd een goede keus. Want naast het grote belang dat elektriciteit opgewekt wordt zonder dat daarvoor fossiele of kernenergie nodig is, was het ook financieel bijzonder rendabel vanwege de saldering en de terugleverings-vergoeding. Dit verandert de komende jaren sterk. Maar we weten nog niet hoe het er op de lange termijn precies uit gaat zien. Enkele punten op een rij:

• De saldering stopt in 2027.
• De prijzen voor zonnepanelen en installatie dalen nog steeds door overproductie in China en afnemende opdrachten voor installateurs. De markt is echter in beweging, mede door onzeker overheidsbeleid.
• Veel energiebedrijven verlagen de terugleververgoeding èn brengen terugleverkosten in rekening. Ieder bedrijf pakt het weer anders aan waardoor het vergelijken van de prijzen tussen de bedrijven heel ingewikkeld is. De Consumentenbond heeft de overheid gevraagd om hier meer eenheid in te brengen.
• De komst van zogenaamde dynamische energiecontracten, energiebeheerprogramma’s voor woningen, energieopslag (batterijen, warmtebuffers) enzovoorts maken dat er nieuwe mogelijkheden komen. Bijvoorbeeld dat je veel beter in staat bent om de zelf opgewekte energie ook op hetzelfde moment te gebruiken in de elektrische auto, wassen, opslag als warm water via de warmtepomp enzovoorts. Ook komen er mogelijkheden om zelf te gaan handelen in stroom (kopen als het goedkoop is en verkopen als het duur is).

Wij kunnen over de toekomst nu niet veel zeggen. Volg zelf de ontwikkelingen, lees bijvoorbeeld deze pagina bij MilieuCentraal. En lees dit artikel bij de ANWB over de verschillende wijzen hoe in augustus 2024 de energiebedrijven omgaan met teruglevering. En als je nieuwe panelen leg, let er dan op dat het systeem eventueel op termijn aangesloten kan worden op een batterij.

In september 2024 is er een rapport verschenen met een berekening van de mogelijke gevolgen van het stoppen van de saldering voor eigenaren van zonnepanelen, zoals de gevolgen op de terugverdientijd. Met de salderingsregeling lag de terugverdientijd van zonnepanelen op ongeveer 9 jaar. Daarbij zijn terugleverkosten van de energieleverancier meegenomen. Na het afschaffen van de salderingsregeling stijgt die terugverdientijd naar 12 tot 17 jaar, waarbij een levensduur van 25 jaar voor de zonnepanelen is aangenomen. De jaarlijkse opbrengsten van zonnepaneleneigenaren nemen af na het afschaffen van de salderingsregeling, van gemiddeld €485 naar €207 tot €285 per jaar. Dit blijkt uit het rapport van CE Delft en TNO waarin zij namens HIER, de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE), Holland Solar en Energie-Nederland de maatschappelijke effecten van de afschaffing van de regeling onderzochten. Er is ook een korte samenvatting met grafieken. De Vereniging Eigen Huis stelt in een later onderzoek dat de terugverdientijd voor nog te plaatsen panelen verschuift naar ca. 20 jaar.

Terugleverkosten

(bron: artikel Consumentenbond april 2025) Terugleverkosten betaalt zonnepaneelbezitter aan de energieleverancier voor het terug leveren van stroom aan het net. In april 2025 betaal je die bij vrijwel elke leverancier, de kosten zijn gemiddeld met 38% gestegen in de laatste 9 maanden. Vaak niet bij contracten met dynamische tarieven, maar dan kunnen soms negatieve stroomprijzen gerekend worden.

Doordat we zoveel zonnepanelen hebben ontstaat in het stroomnet op zonnige dagen soms een onbalans. Dan laat Tennet de opwek van stroom op een lager niveau zetten. Onbalans kan ook ontstaan op momenten met een te lage instroom. Dan moet op het laatste moment stroom ingekocht worden die dan extra duur is. Dat wordt doorgerekend naar de zonnepaneelbezitters in de vorm van terugleverkosten of negatieve stroomprijzen bij dynamische tarieven.

De berekening van de terugleverkosten doen de leveranciers helaas verschillend waardoor vergelijken van de tarieven heel lastig is:

1. vaste leveringskosten per maand (oa. Coolblue met enkele tientjes per maand)
2. bedrag per kWh (€ 0,115 – € 0,1823) (o.a. Eneco, Engie, Greenchoice, Oxxio en Vrij op Naam); niet aan te raden als je na salderen op ca. 0 uitkomt
3. vast bedrag per drempel (bijvoorbeeld in stappen van 1000 kWh); het aantal drempels verschilt van 8 – 99; als je net onder een drempel blijft is het bedrag relatief voordelig

De Consumentenbond heeft een aantal varianten vergeleken (6 – 9 – 12 panelen met teruglevering van 1600 – 2400 – 3200 kWh). In alle gevallen bleken Eneco en Oxxio het duurst. Bij de andere varianten was er geen vaste volgorde hoewel een aantal bedrijven meestal bovenin en anderen veelal onderin de tabel voorkwamen. Het verschil in de lijst was vaak dat de duurste 2x zoveel terugleverkosten in rekening bracht dan de goedkoopste. Goedkoopste was € 125 (6 panelen variant) en duurste € 551 (12 panelen variant). Omdat de tarieven regelmatig wijzigen zal de volgorde steeds veranderen. Dus als je naar een nieuw contract over wil stappen reken dan door welke leverancier het beste bij jouw teruglevering past.

Er zijn ook terugleververgoedingen en kortingen (bij nieuw contract). De kortingen voor mensen met zonnepanelen zijn vaak (veel) lager. De terugleververgoedingen verschillen ook sterk en lopen van € 0,1823 naar € 0,0200 voor jaarcontracten met vaste tarieven.

Noot: laat je bij je keuze voor een leverancier leiden door de terugleverkosten en terugleververgoeding maar natuurlijk ook door hun leveringstarieven, vastrecht en eventuele bonussen. Bij de Consumentenbond kan je op hun site doorrekenen wat in jouw geval de meest geschikte leveranciers zijn. Er zijn ook andere vergelijkers, die echter niet altijd onafhankelijk zijn.

De conclusie is dat de grote financiële voordelen van zonnepanelen verdwijnen, zeker als de saldering per 1-1-2027 vervalt. Medio 2025 verdien je de panelen in de meeste gevallen nog steeds terug, maar de tijd is wel veel langer.

Meten is weten

De tijd van een simpele draaiende stroommeter is vrijwel voorbij omdat de overheid het gebruik van een ‘slimme’ meter verplicht stelt. Die nieuwe meter heeft nadelen (bij stroom van de zonnepanelen draait de meter niet meer terug) maar ook zijn er voordelen. Met een slimme meter kan je veel preciezer zien hoeveel de opwekking van zonnepanelen oplevert, wat je stroom- en gasgebruik actueel is enzovoort. Veel energiebedrijven maken het op hun site mogelijk om die informatie gedetailleerder te bekijken. Nog een stap verder is het aanschaffen van eigen meetapparatuur, die in de nabije toekomst bij veel stroom van de zonnepanelen zelf apparaten als een wasmachine kan aanzetten. HomeWizard, een Nederlandse fabrikant, is daar een goed voorbeeld van. Het wordt ook in Bunnik door veel mensen aangeschaft. Voor mensen, die van techniek houden zijn er nog veel meer mogelijkheden. De verwachting is dat in de toekomst dit meten en bijsturen steeds belangrijker gaat worden. Op deze pagina in de Kennisbank meer over displays, die je in de woonkamer kunt zetten.

Netcongestie (file op het net)

Omdat we steeds meer stroom willen en gaan gebruiken moet het stroomnet uitgebreid worden, nu nog sneller dan verwacht. Daarnaast gebruiken we meer en vaker stroom op hetzelfde moment. Hierdoor raakt het stroomnet overbelast. Dit heet ‘netcongestie’. Netbeheerders TenneT en Stedin werken hard om het stroomnet te verbeteren en uit te breiden. Dat is een enorme klus en duurt jaren. In de tussentijd kan je last krijgen door een vol stroomnet.

Het stroomnet is overbelast. Dat wil zeggen dat er niet meer elektriciteit door de stroomkabels en elektriciteitsstations past. Dat maakt nieuwe plannen voor bijvoorbeeld een wijk, een school of bedrijf moeilijk. Iedereen heeft stroom nodig en er is te weinig ruimte op het net. Ook in Bunnik. Het stroomnetwerk kan op 2 manieren te vol raken, zeker op de piekmomenten tussen 16 – 21 uur :

• als iedereen op hetzelfde moment stroom gebruikt
• als we te veel zonne- en windenergie tegelijk opwekken of terugleveren aan het net

Op dit moment is er genoeg stroom voor alle bestaande woningen en andere kleine aansluitingen in onze gemeente. Je kunt nog steeds overstappen op een (hybride) warmtepomp of elektrisch koken. Je kan nog steeds een laadpaal plaatsen. En je kunt ook nog steeds zonnepanelen plaatsen op jouw dak én zonne-energie terugleveren aan het stroomnet. Maar het kan ook gebeuren dat lampen in huis gaan knipperen of (in het ergste geval) dat de stroom uitvalt in straten, buurten of wijken. Of en wanneer dat gebeurt, weten we niet. Maar we zitten soms dicht bij de grens.

Overigens is uit een onderzoek gebleken dat warmtepompen het stroomnet belasten, maar dat de effecten minder groot zijn dan sommige verwachten. Pieken in elektriciteitsverkeer blijken het moeilijkst op te vangen en dat gebeurt op dagen waarop de zon fel schijnt en ook wolkenvelden langs komen drijven.

Heb je zonnepanelen of wil je ze plaatsen? Dan is het goed te weten dat zonnepanelen op heel zonnige dagen tijdelijk uit kunnen gaan. Zo wordt voorkomen dat het stroomnet in de wijk overbelast (overvol) raakt. Je kunt dan geen stroom terugleveren en eigen opgewekte stroom niet gebruiken. De omvormers schakelen meestal vanzelf weer aan als het stroomnet weer ruimte heeft. Als je merkt dat dit bij je speelt, raadpleeg dan de tips van Stedin over hoe om te gaan met dergelijke spanningsproblemen.

Netbeheerders TenneT en Stedin zijn druk bezig om het elektriciteitsnet uit te breiden. Zij bouwen extra hoogspannings- en elektriciteitsstations en leggen kabels. Een enorme klus die jaren duurt. Stedin plaatst de komende 15 jaar extra elektriciteitshuisjes, verspreid over onze hele gemeente. Ook zullen extra kabels ingegraven gaan worden.