Vocht

Vochtproblemen in huis

Waterdamp is nodig in een huis want een ‘gezonde’ binnenlucht bevat 40 – 60% waterdamp. Dit is te meten met een hygrometer, die in veel moderne weerstations te vinden is. Te weinig vocht levert problemen met bijvoorbeeld droge ogen. Teveel vocht is ook niet gezond, bijvoorbeeld omdat daarin schimmels kunnen gaan ontstaan. En het levert andere problemen op, hieronder daarover meer.

Lucht kan veel vocht bevatten en hoe warmer de lucht is hoe meer. Echter als lucht afkoelt dan stijgt het vochtpercentage. Als het percentage de 100 (het ‘dauwpunt’) nadert dan gaat het vocht condenseren (waterdruppels vormen zich). Dit begint altijd op de koudste plekken zoals ramen, niet geïsoleerde muren maar bijvoorbeeld ook op koude kranen. In dat condensatievocht kan, als het langdurig aanwezig is, schimmel gaan groeien. Dit is een bekend verschijnsel in bijvoorbeeld de badkamer of achter kasten en gordijnen.

Ieder mens produceert vocht (waterdamp) door te ademen e.d. Uiteraard wordt ook door koken en douchen waterdamp in de lucht gebracht. Ook lange tijd de was binnenshuis drogen kan leiden tot veel vocht in huis (stijging met wel 30%). Een gezonde relatieve luchtvochtigheid in huis is tussen de 40 en 60% (afhankelijk van de temperatuur). Boven de 60% is het slecht voor de longen en is er kans op schimmels die vaak herkenbaar zijn aan zwarte vlekken op de muur. De oplossing van vochtproblemen begint bij een goede ventilatie.

In het kader van de isolatie-aanpak in de Kromme Rijnwijk heeft een deskundige een bezoek gebracht aan 2 woningen met vochtproblemen c.q. –vragen in de Hoefijzerlaan. Hij heeft daarover een kort rapport geschreven, dat hier te downloaden is. Ook zijn er door aanwezigen enkele aanvullende aantekeningen gemaakt. Omdat de andere typen woningen in deze wijk in dezelfde periode gebouwd zijn, kan dit advies ook goed voor die woningen gebruikt worden. In een vervolg op het bezoek van de deskundige van KMZ is er een wijkbijeenkomst geweest, waarin met 60 wijkbewoners uitgebreid ingegaan is op de ervaren vochtproblemen in de huizen van deze wijk. Belangrijke bevindingen van die bijeenkomst zijn verwerkt in dit artikel. De uitgebreide aantekeningen van deze bijeenkomst vind je hier.

Oorzaken

Teveel vocht in huis kan veroorzaakt worden door o.a.:

1. Optrekkend vocht vanuit de bodem, dat zichtbaar is in een vochtige kruipruimte of in vocht onderin de muren (het ‘salpeter’). Ook in de buitenmuur kan dit optreden, maar veelal heeft dat niet zoveel gevolgen voor het binnenklimaat. In de kruipruimte kan het wel leiden tot een onprettige kelderlucht.
2. Lekkage van het dak of de schoorsteen. Dat kan een constructiefout zijn maar ook schade aan het dak, voegwerk (schoorsteen) en kapotte loodslabben. Hou er rekening mee dat ook dakpannen op leeftijd gaan lekken (betonnen dakpannen vanaf 50 jaar, gebakken pannen vanaf 70 jaar).
3. Doorslaand vocht via de buitenmuur. Dit kan komen door het gebruik van poreuze bakstenen, maar ook doordat de voegen verbrokkelen. Het treedt vooral op bij muren op de regenkant van het huis (westzijde).
4. Was drogen in huis (vooral in onverwarmde ruimten) en gebruik van andere vochtproducenten zoals kookplaat en wasdroger. Ook douchen kan de oorzaak zijn. Dit punt heeft veel te maken met de volgende oorzaak: ventilatie.
5. Geen goede ventilatie. Oudere huizen werden natuurlijk geventileerd doordat er veel kieren aanwezig waren. De bewoners waren ook vaak gewend aan het openzetten van raampjes en het regelmatig luchten. Omdat we nu graag de warmte niet naar buiten willen laten verdwijnen, hebben we isolatie aangebracht en sluiten we ramen en zelfs roosters. De ventilatie wordt zo echter ook sterk terug gebracht!

Een vochtprobleem kan een combinatie van oorzaken zijn, dus loop ze allemaal na. Hieronder doen we enkele suggesties voor het verhelpen van het probleem.

1. Oplossing optrekkend vocht

Vaak is dit een bouwkundig probleem dat op te lossen valt door de waterstanden rond het huis te verlagen door het aanbrengen van een drainagebuis tenminste als op enige afstand van het huis de grondwaterstand lager is. Indien het optrekkend vocht in de buitenmuur zit dan is een waterdichte laag (bijvoorbeeld een folie) tussen fundering en muur een oplossing. Let bij deze situatie op de vochttoestand van de spouwmuurisolatie, meestal valt dat mee. Indien een huis ouder is dan zo’n 75 jaar dan zit de constructie van de fundering mogelijk anders in elkaar en is een andere oplossing nodig.

Is vooral de kruipruimte het probleem dan kan het aanbrengen van een z.g. bodemfolie op de vloer van die kruipruimte een oplossing zijn. Zorg ervoor dat die folie wat hoger aan de fundering bevestigd wordt. In alle gevallen geldt, schakel voor advies een bouwkundige in. Controleer ook gelijk de leidingen in de kruipruimte. Is de gasleiding nog van de begintijd dan zal deze na 50 jaar kunnen gaan lekken, dus check dat. Dat geldt ook voor de afvoer naar het riool.

2. Lekkage van dak of schoorsteen

Lekkage van de schoorsteen is in een Kromme Rijnwijk een bekend probleem van de woningen van het Hoefijzerlaantype, die grote schoorstenen boven de zijmuur hebben. Ook de woningen van het Varianttype hebben regelmatig last van dit probleem. Begin 2025 heeft een vochtdeskundige van KWS 2woningen bezocht en daarover dit advies uitgebracht. Door de aanwezigen zijn wat aanvullende aantekeningen gemaakt. Vervolgens is met dezelfde deskundige een wijkbijeenkomst geweest waar over het vochtprobleem met ca. 60 bewoners uit de wijk is gesproken. Uitgebreide aantekeningen van deze bijeenkomst kan je hier downloaden.

Het vochtprobleem is aan de buitenzijde te herkennen aan groene en zwarte verkleuring van de stenen van de schoorsteen en soms ook de onderliggend gevel. Men name is dit te zien aan de regenkant (westzijde) van de schoorsteen en het huis. Binnen kunnen er druppels op de muren en plaatmateriaal bij de schoorsteen ontstaan waarop zich zwarte schimmel kan vormen.

De oorzaak zit vaak in een combinatie van waterdoorlatende afsluiting aan de bovenzijde, kapotte voegen (zie punt 3 hieronder), poreuze baksteen en/of problemen met de loodslabben. Deze laatste kunnen niet goed aangebracht zijn of gaan lekken door beschadiging. Er zijn 3 oplossingsrichtingen:

1. Een zinken of kunststoffen kap over de hele schoorsteen, zoals te zien is bij eenwoning van dit type langs de Provincialeweg, zie foto hierboven.
2. Renoveren van de schoorsteen door herstellen van het voegwerk, bovenop maken van een kap-, steen- of bitumenafdekking én het lood vervangen tussen schoorsteen en dak. Dit lood moet, als een spouw ontbreekt, tot minstens halverwege de baksteen in de voeg gedaan worden (voeglood). Bij een spouw moet doorlopen tot over de spouw. Zie afbeelding hieronder.
3. Indien de schoorsteen nooit meer gebruikt wordt dan is mogelijk de hele schoorsteen te verwijderen en de dakbedekking erover heen door te laten lopen.

3. Doorslaand vocht via de buitenmuur.

Controleer de voegen op beschadigingen want daardoor kan regenwater de muur inzijpelen, zeker als de wind vanuit het westen deze muur goed kan bereiken. Indien het maar enkele plekken is dan kunnen die vrij eenvoudig gerepareerd worden door de voeg uit te hakken en opnieuw te voegen. Komt het over grote delen voor dan is het advies om van die hele gevel de voeg eruit te haken of slijpen en daarna opnieuw te voegen. Het is een flink project, maar daarna ziet het huis er weer veel beter uit en kan er weer jaren tegen. Let ook op eventuele lekkage aan de bovenzijde van de muur, waardoor het wat geleidelijk in de muur kan zakken.

Heeft het doorslaand vocht vooral te maken met poreusheid van de bakstenen dan moet die gevel geïmpregneerd worden. Hiervoor bestaan speciale middelen. Het is zelf te doen, zie deze instructie. Maar omdat op hoogte gewerkt moet worden kan je het beter uitbesteden aan een gespecialiseerd bedrijf.

4. Was drogen in huis

Vocht dat via het drogen van de was, douchen, koken e.d. in huis komt zal er in blijven hangen. Dus moet het afgevoerd worden, zie het volgende punt Ventilatie. Maar is er teveel vocht in huis begin dan met te onderzoeken of je de ‘vochtproductie’ kunt verminderen.

Zoals al aangegeven kan warmere lucht meer vocht bevatten. Dus is een goede remedie de temperatuur in de te natte vertrekken iets te verhogen (de radiatorknop een slagje te geven). Te zuinig met warmte (en dus gas of elektriciteit) is dan niet goed.

5. Ventilatie

Met een goede ventilatie is het vocht af te voeren. Tegenwoordig gaat dat met C- of D-ventilatie en dan bij voorkeur met een vochtigheidssensor. Als het vochtpercentage boven een bepaalde waarde komt dan gaat de ventilatie automatisch even harder zuigen totdat het percentage weer goed is. Gestuurde ventilatie noemen we dat, waardoor niet meer warmte afgezogen wordt dan nodig is.

Alles over ventilatie staat in dit artikel van de Kennisbank.