Warmtepomp

Om het gasgebruik te verminderen zal voor het verwarmen van een huis overgestapt moeten worden naar een nieuw systeem voor warmteproductie.

• Dat kan een collectieve vorm zijn met een zogenaamd warmtenet, waarbij de (rest-)warmte opgewerkt wordt in bijvoorbeeld de industrie. Ook kan het een systeem zijn dat oppervlakte- (Kromme Rijn?) of grondwater omzet naar warmer water ten behoeve van het verwarmen van woningen. Deze systemen zijn vooralsnog voor de Kromme Rijnwijk niet voorzien en daarom gaan we hier niet op in.
• Waarschijnlijk zal de warmte in de Kromme Rijnwijk opgewekt gaan worden met individuele apparaten in de vorm van (hybride) warmtepompen. Op deze pagina gaan we dieper in op warmtepompen.

Het principe

Je kunt de werking van een warmtepomp vergelijken met een koelkast. Een koelkast koelt doordat hij warmte verzamelt uit de lucht in de koelkast, en die afgeeft aan de lucht buiten de koelkast. Een warmtepomp verzamelt warmte uit de buitenlucht, bodem of het grondwater, verhoogt de temperatuur met behulp van wat elektriciteit en geeft die warmte binnen in huis af. Hierdoor kan een warmtepomp met 1 kilowattuur aan stroom 3 tot 5 kilowattuur aan warmte maken (COP van 3 -5). Vergelijk dit eens met een elektrisch kacheltje, inductie cv-ketel of elektrische vloerverwarming: die maken van 1 kilowattuur stroom 1 kilowattuur warmte (COP van 1). Wil je beter begrijpen hoe een warmtepomp werkt, bekijk dan dit filmpje.

Het principe van de warmtepomp is bepaald niet nieuw, in veel Europese landen worden ze dan ook al tientallen jaren toegepast (de Scandinavische landen en Duitsland zijn de bekendste). In Nederland zijn ze de laatste jaren bijzonder populair geworden. In toenemende mate zijn er nu ook Nederlandse fabrikanten zoals WeHeat , Quatt en De Warmte.

Bronnen voor warmtepompen

De meest voorkomende typen op basis van de warmtebron zijn:

1. Warmte uit de buitenlucht
   • De warmte wordt binnengehaald via een ventilator in een kast (meestal in de tuin of op het dak, soms in een binnenunit met buizen naar buiten). Binnen dit type zijn 2 varianten: een monobloc (vrijwel het gehele apparaat staat buiten) en een gesplitst apparaat met een iets grotere binnenunit (wel kleiner dan de meeste cv-ketels).
   • De warmte wordt binnengehaald via een buizennetwerk op het dak onder zonnepanelen. Dit worden PVT-panelen genoemd. Dit systeem veroorzaakt in vergelijking met het ventilatortype amper geluid maar is wel duurder in aanschaf. Het stroomgebruik is echter weer lager.
2. Warmte uit ventilatielucht, soms aangevuld met warmte uit het afvalwater op weg naar het riool. Dit systeem is meestal niet geschikt om zonder een aanvullende cv-ketel te werken, d.w.z. dat dit bijna altijd een hybride warmtepomp is (zie hierna).
3. Warmte uit de bodem. Vanwege de ligging nabij de waterwinning ten zuiden van de A12 is het echter in bijna de hele wijk niet toegestaan om warmte uit de bodem te halen. Kijk voor de precieze grens op deze kaart van het grondwaterbeschermingsgebied. In het noordelijk deel zoals omgeving Gildenring, Vletweide en Het Woerol zijn onder voorwaarden wel mogelijkheden. Het is echter een dure bron omdat er geboord of gegraven moet worden. Het gezamenlijk aanleggen is misschien een wat haalbaarder oplossing. Voor de goede orde: het gaat hier niet om hele diepe aardwarmte (geothermie). Meer informatie over aardwaarde vind je hier.

Typen warmtepompen

Bij typen warmtepompen begin je bij de vraag of de warmtepomp alle warmte moet leveren (inclusief de warmte voor de douche e.d.) of dat voor de koudste dagen en voor warm water de hulp van een cv-ketel benut wordt.

• Als de hulp van een gasgestookte cv-ketel nodig blijft, dan wordt een hybride warmtepomp geïnstalleerd. Omdat deze warmtepomp altijd hulp kan krijgen stelt deze iets minder hoge eisen aan de isolatie van de woning. De watertemperatuur in de verwarmingsbuizen mag ook wat hoger zijn, al blijft: hoe dichter bij de 35 graden, hoe efficiënter het verwarmingssysteem is. Dit hybride systeem is goedkoper. De beide apparaten moeten uiteraard goed kunnen samenwerken. Omdat een groot deel van het jaar deze warmtepomp voldoende warmte levert voor de verwarming kan 50 – 80% minder gas nodig zijn. Uiteraard neemt het elektriciteitsgebruik wel toe.
• Als de warmtepomp alle warmte moet leveren dan wordt gesproken over een volledige en/of elektrische warmtepomp. Om het warme water voor de douche, afwassen e.d. te leveren is een aan de warmtepomp gekoppeld boilervat nodig. De gasaansluiting kan verwijderd worden tenzij de bewoner nog op gas blijft koken of een (open)gashaard wil behouden. Deze oplossing is (uiteraard) duurder in aanschaf en stelt hogere eisen aan de mate van isolatie van de woning. En omdat een boiler van 100 tot 300 liter nodig is, afhankelijk van de grootte van het gezin en de douche en/of badgewoonten, moet er plek zijn voor zo’n apparaat. Denk aan de maat van een flinke staande koelkast.

Overigens zijn er nog verdere verdelingen in typen; het voert te ver om die hier te behandelen. Laat je door een installateur voorlichten over de voor- en nadelen van deze typen. Of bezoek het Regionaal Energiecentrum in Zeist, waar meerdere typen en merken in werking te bekijken zijn.

Hoeveel besparing

De Warmtepomp-bespaarchecker van Klimaatstichting HIER geeft een beeld van de terugverdientijd en besparing voor je persoonlijke situatie. Het kan zijn dat voor jouw huishouden een warmtepomp nog niet voordelig is, omdat de terugverdientijd erg lang is. Desondanks kunnen er ook andere redenen zijn om de stap naar een warmtepomp al wel te zetten. Bijvoorbeeld meer comfort, van het gas af, klimaat en een goede investering voor de langere termijn. De keuze is altijd een persoonlijke afweging. De checker werkt simpel: (1) Vul je jaarlijkse gasverbruik in; (2) geef daarna aan hoe goed je huis geïsoleerd is en (3) geef vervolgens het type verwarming aan.

De installatie

Verder zijn er 2 typen van installatie:

• Levering en plaatsing via een landelijk bedrijf dat een of enkele merken levert en (laten) installeren. Vaak zijn deze bedrijven goedkoper maar is de kwaliteit van de installatie wisselend door de inzet van bijvoorbeeld onderaannemers. Qua service zijn ze op afstand.
• Via een plaatselijk installatiebedrijf dat al dan niet gecertificeerd is voor het gekozen merk. Deze bedrijven hebben vaak hun voorkeuren maar kunnen ook enkele andere merken leveren. Voordeel is dat ze voor service in de buurt zijn.

Vergunning- of meldingsplicht

Of een vergunning nodig is hangt o.a. af van lokale regels, type warmtepomp, en de locatie waar je hem plaatst. Soms is er alleen een meldingsplicht. Voor een buitenunit is in principe geen vergunning nodig als deze lager is dan 1 meter en niet meer oppervlakte heeft dan 2 m2. Wel is er een vergunningsplicht bij bevestiging aan de voorgevel, indien de bovenkant van de unit hoger dan 5 meter boven de grond komt of als unit goed zichtbaar is voor de omgeving. Vaak is er ook vergunningplicht bij het gebruiken van bodemenergie en bij monumenten. Meldingsplicht kan er zijn als de buitenunit zichtbaar is vanaf de openbare weg, de drijfkracht > 5 kW is en bij bepaalde kleinere bodemwarmtewisselaars. Kijk voor de zekerheid in het Omgevingsloket en de WKO bodemenergietool.

Denk ook altijd aan de geluidseisen in relatie tot de buren en aan de grondwaterheffing bij bepaalde bodemwarmtesystemen.

Lees meer op deze gemeentelijke pagina.

Meer informatie

Op diverse plaatsen is veel meer te lezen over warmtepompen. Kijk zeker ook bij de leveranciers maar ga altijd ook op zoek naar onafhankelijke informatie. Een uitstekend startpunt is de site van MilieuCentraal. Ook de sites van bijvoorbeeld de Consumentenbond en van de Vereniging Eigenhuis zijn heel informatief. Er zijn ook diverse sites waar prijzen vergeleken worden. Let daarbij op want veelal worden daar alleen de kale kosten met aftrek van subsidie vergeleken, maar komen de installatiekosten en mogelijke aanpassingen aan het warmteafgiftesysteem (vloerverwarming, radiatoren) er nog bovenop. Er is een heel handige checklist van MilieuCentraal.

Tips

• Een goede locatie voor de buitenunit van een warmtepomp is soms lastig te vinden, mede vanwege geluidseisen om hinder bij de buren te voorkomen. In de wijk zijn al diverse voorbeelden van een handige oplossing te vinden: in de voortuin (ook optie voor tussenwoningen), op de garage en op een dakkapel. Bij het laatste is er wel wat meer risico op geluidsoverlast door resonantie. Een oplossing kan zijn de buitenunit is een geluidskast te plaatsen.